Hiện nay, số lượng máy gặt đập liên hợp (GĐLH) và diện tích lúa thu hoạch bằng máy GĐLH ở tỉnh Sóc Trăng gia tăng một cách nhanh chóng, đồng thời cũng tạo ra đột phá mới trong sản xuất lúa.

        Cuối năm 2010, số máy GĐLH ở Sóc Trăng chỉ là 84 máy thì đến nay (tháng 4/2012) đã là 478 máy, tăng hơn 5,6 lần trong hơn một năm qua. Tương tự, trong cùng thời gian trên, diện tích lúa thu hoạch bằng máy GĐLH cũng tăng từ 15% lên 75,16%. Lợi ích mang lại từ việc cơ giới hóa khâu thu hoạch bằng máy GĐLH là rất lớn về mặt kinh tế. Theo tính toán của cơ quan chuyên môn, diện tích thu hoạch bằng máy GĐLH giảm hao hụt được 2,1% sản lượng thì Sóc Trăng đã giảm hao hụt được hơn 31 ngàn tấn lúa/năm, bình quân giảm hao hụt được 105 kg/ha/vụ; nông hộ giảm chi phí thu hoạch được 1,5 triệu đồng/ha so với thuê lao động thủ công. Ngoài ra, lúa thu hoạch bằng máy GĐLH dễ bán, bán được giá cao, vì lúa sạch hơn, chất lượng đồng đều hơn....

        Chính những lợi ích kinh tế rất cụ thể trên đã thúc đẩy nông dân thay đổi biện pháp canh tác, hoàn thiện kết cấu hạ tầng để phù hợp với việc thu hoạch bằng máy GĐLH. Đồng thời còn kích thích nông dân hưởng ứng mô hình “Cánh đồng mẫu lớn” mà Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang phát động. Trước tiên, nông dân canh tác trong cùng khu vực có nhu cầu tự liên kết với nhau để xác định thời gian gieo sạ tập trung, bố trí loại giống có thời gian sinh trưởng phù hợp để việc thu hoạch sau này thuận lợi và hiệu quả nhất. Để cho máy GĐLH hoạt động với hiệu suất cao, việc di chuyển phải thuận lợi; trong khi vận hành không bị lầy đòi hỏi hệ thống giao thông, thủy lợi phải được nông dân trong từng khu vực hợp tác với nhau để hoàn thiện các hệ thống này. Về kỹ thuật canh tác, đòi hỏi nông dân phải thích ứng với việc thu hoạch bằng máy GĐLH như chọn giống tương đối cứng cây, tưới nước theo phương pháp ướt – khô xen kẽ, bón phân cân đối... nhằm hạn chế tình trạng lúa đổ ngã khi thu hoạch. Mô hình “Cánh đồng lúa mẫu” được thực hiện phục vụ cho Hội thi máy thu hoạch lúa các tỉnh phía Nam tại xã Trường Khánh, huyện Long Phú cuối năm 2010 đã ứng dụng đồng bộ các biện pháp kỹ thuật vừa nêu, đã và đang được nhân rộng ở tất cả các huyện, thị, thành phố của tỉnh Sóc Trăng trong mô hình cánh đồng mẫu.

Đột phá trong sản xuất lúa nhờ máy gặt đập liên hợp

        Song song với với việc quản lý nước, san phẳng mặt ruộng, đồng ruộng còn cần cải tạo tầng đế cày để tránh máy bị lầy lún. Tập quán làm đất của nông dân thời gian qua thường là làm đất tối thiểu, vụ Đông Xuân chỉ trục trước khi gieo sạ, vụ Hè Thu thì xới, sau đó trục rồi gieo sạ, thậm chí nhiều trường hợp chỉ đốt đồng rồi sạ chay (không cần làm đất). Cách làm đất này khiến đất mất đi tầng đế cày, tầng canh tác không rõ ràng, mặt ruộng dễ bị lún lầy khi máy GĐLH hoạt động. Do vậy, nhiều nông dân đã chuyển sang cày ải bằng máy cày 4 bánh, phơi đất ít nhất 2 tuần, việc làm này “một công đôi việc” vừa diệt cỏ dại, vệ sinh đồng ruộng để loại trừ bớt nguồn sâu bệnh vừa tạo ra tầng canh tác đủ để bộ rễ lúa phát triển tốt, tránh lúa đổ ngã, thuận lợi khi thu hoạch và tạo ra tầng đế cày có nền đất vững chắc giúp thuận tiện sử dụng cơ giới trong canh tác lúa.

        Như vậy, việc ứng dụng công nghệ thu hoạch bằng máy GĐLH đã tạo ra sự đột phá trong sản xuất lúa, mang lại “lợi ích kép”, một mặt nó thúc đẩy nông dân thay đổi tập quán sản xuất theo hướng tiến bộ, mặt khác đòi hỏi các nông hộ liên kết lại với nhau trong các tổ hợp tác, hợp tác xã để tổ chức lại sản xuất, đáp ứng nhu cầu sản xuất lúa hàng hóa trong giai đoạn hội nhập hiện nay.

        Tuy nhiên, từ thực tiễn sản xuất cho thấy, để việc ứng dụng máy GĐLH trong thu hoạch lúa đạt hiệu quả cao hơn, máy GĐLH cần thu hồi rơm để chất nấm, làm thức ăn dự trữ cho trâu bò... thay vì đốt bỏ như hiện nay. Đồng thời, Nhà nước cần có chính sách ưu đãi để nông dân có điều kiện mua máy cày 4 bánh phục vụ cho yêu cầu làm đất trong sản xuất./.